TÜRK PARLAMENTOCULUĞUNUN İLK YÜZYILI (1876-1976); Kolektif eser;
yayına hazırlayan Türk Siyasi İlimler Derneği, Ankara, 1976.
Çeşitli makalelerden oluşuyor.
Prof. Dr. Coşkun Üçok: 1876 Anayasasının Kaynakları.
Asıl kaynak 1851 Prusya Anayasası. Tartışmalardan hangi mekanizmalarla bu etkinin geldiği anlaşılmıyormuş! İki anayasa da 119 madde. 1831 Belçika Anayasası’ndan da esinlenmiş; ama onun gibi egemenliğin halkta olduğunu söyleyen madde yok. T. Zafer Tunaya Mithat Paşa’nın tasarısını arşivde bulup incelemiş. 2 sayfalık, Belçika yasasından mülhem “fevkalade iptidai” bir tasarı diyor. Yine de daha liberal olduğunu söylüyor. Yasama tamamen meclise ait. Padişah beğenmemiş! Üçok, Üssi İnkılap’dan uararlanmış.. Namık Kemal’in de bulunduğu bir alt komisyon, Mithat Paşa’nın başkanlığında her gün toplanıyor. Yapılan Büyük Komisyon’a veriliyor.
Tunaya, “Prusya” modeline fazla olasılık tanımıyor. Celal Nuri Bey’e göre Kanunu Esasi ilan edildiği gün halk nazarında bir balıkçılık nizamnamesinden farksızdı. Tunaya ise yerli dürtüye önem veriyor. Yasa’nın en yerli yönü de 113. madde! (s. 30). Böyle bir madde Prusya Anayasası’nda bile mevcut değil.
Prof. Dr. Tarık Zafer Tunaya: İkinci Meşrutiyet’in Siyasal Hayatımızdaki Yeri:
Bu makaleyi “Tunaya” maddesinde özetledim.
TANER TİMUR TARİH 