CİORANESCO, GEORGES; Une Description de l’Instruction Publique de l’Empire Ottoman, faite par Stanislas Bellanger en 1847; Turcica, XIII, 1981.
1845’de bir ferman ile (1847’de tadil edildi) Mektep ile Medrese arasında halka teşkil edecek “Mekteb-i Rüşdiye” açıldı. Fiilen 1850’ye doğru gerçekleşti. A. Boué’ye göre Osmanlı devletinde 500 kadar medrese var. (s. 131)
Çeşme’de yakılan donanmayı yenilemek için gelen Fransız mühendisleri: Le Roi, Benoit, Brun, Rode. (s. 133) (Juchereau’nun eseri çok “bilimsel” diye övülüyor.)
Rapordan alıntılar:
Mekteplerde sadece Kuran hıfzediliyor. Medreselerde Sarf, Nahiv (sentaks), Mantık, Maani (retorik), Hikmet, Kelam, Fıkıh, Feraiz öğretiliyor. (s. 137) Hocaların seviyesi çok düşük. Öğrencilere sadece Kuran’ı ezberletiyorlar. Mektepler çok ucuz; bedavaya yakın. İstanbul’da 300’den fazla medrese var. Ulema medreselerde “Farsça yazılmış ve dini akidelere aykırı bazı felsefi eserlerin okunmasını engellemek için” Farsça öğretimini yasaklamış. (s. 142) Kurlar 15 yıldan az sürmüyor. Bitince bir sınav geçiriliyor ve başarı halinde “ruhsatname” veriliyor.
Tıp, Mühendishane ve Bahriye mektepleri burslu. Abdülmecid zamanında Fransızca dili de öğretime girdi. (s. 145)
Harbiye mektebinin programı veriliyor. (s. 148-152)
TANER TİMUR TARİH 