COLES; Paul

ANASAYFA

COLES; Paul; La Lutte contre les Turcs; Paris, 1969.

Osmanlı devletinin çöküşüne yol açan süreç şu şekilde ifade ediliyor: “Türklerin eksikliğini çektiği şey, askeri sistemin desteği ve dayanağı olan banka ve finans işlemlerinin düzenliliği ve tutarlılığı idi. Toplumlarında ticari mesleklerle idari meslekler arasında uçurum vardı. Türkler ticareti, horladıkları bir dine sahip olan ve yönetici Müslüman kastın sefahatine ve şiddetine zımnen karşıt ve isteyerek değişik bir hayat tarzına sahip esir halklara bırakmışlardı. Bununla beraber Rum, Ermeni ve Yahudi sarraflarının Osmanlı yöneticilerinin çevresinde ördükleri ağ, fark edilmez bir şekilde giderek sıkılıyordu. İstanbul ancak karmaşık bir mali mekanizma sayesinde yaşayabilirdi. Türk orduları yine bu mekanizmanın işlemesi sayesinde teçhiz edilebilir ve beslenebilirdi. Fakat iktidardaki grupların bu sistemin nasıl işlediğini hiç anlamamış olmaları ve bir hamlede tehdit veya şiddetin daima gerekli parayı temin edeceğine inanma temayülleri, İmparatorluğun yapısını yaygın ve giderek daha zararlı krizlere maruz bıraktı. XIX. Yüzyılda Osmanlı toplumunun temel zaafı, yönetici sınıf ile mali ve ticari çıkarlar arasında tam bir anlayış yoksunluğu idi. Özellikle, Batı Avrupa toplumları ile karşılaştırılırsa, oradaki hükümetle sermaye, iktidarla para arasındaki ortak hedef ve ideallere dayanan dengeli bir ittifak Türkiye’de asla mevcut değildir.” (s. 190)

Nüfuz edici bir çözümleme.