MİCHAUD, F. J. et POUJOULAT, J.F.J.; Correspondance d’Orient; Paris, 1830.
Mektuplar şeklinde kaleme alınmış bir “seyahatname”. Yeniçerilerle ilgili önemli bir gözlemi aktarıyorum.
XLIII. sayılı mektup; 1830’da Pera’dan Michaud tarafından yazılmış: “Bizdeki yurtseverlik duygusu Osmanlıların bilmedikleri bir erdemdir.” (s.154) “Yeniçerilerle birlikte zorlukla yaşayan Osmanların, onlarsız yaşamaları olanaksız mı olacak? Bu korkunç askeri birlik ulusa bir hareket sağlıyordu; yok olduğundan beri ruhlarda sadece belirsizlik, çelişkiler ve moral bozukluğu hüküm sürüyor. Her yerde toplumların gücünü ve hayatını yapan şeyin yokluğu (hissediliyor). Türkler artık ne itaat etmek iradesine, ne de direnme gücüne sahipler; ne mevcut devrime katılabilirler, ne de başka bir devrim yapabilirler.” (s.157).