DAVEY, RICHARD

ANASAYFA

DAVEY, Richard; The Sultan and his Subjects; (iki cilt), Londra, 1897.

Bektaşilerle ilgili bilgiler. XVIII. yüzyılda Fazıl Bey adında biri Fransa’ya gitmiş; Voltaire ile tanışmış; diğer Aydınlanma yazarlarını da tanımış. Dönüşte Bektaşi tekkesinde reform yapmış. Ona daha felsefi bir karakter vermiş. Bazılarına göre masonlarla (Fransız mason locası ile) ilişkiler bu yoldan kurulmuş. (I,96-97) “Bir şey kesin: Tekke halen tamamen liberal  ya da Jön-Türklerin partisine mensup, eğitim görmüş kibar insanlardan (“gentlemen”) oluşuyor.” (I, 97) Padişah hiç hoşlanmamakla beraber ortadan da kaldıramadı. Rumeli Hisar’daki tekkeleri tarassut altında.

Ermenilerin bağımsızlık umutları Kırım Savaşı ile başladı. Tüm Osmanlı Devleti içinde sayıları iki buçuk milyon kadar (II, 165) İlk Ermeni kırımından (1894 Sonbaharı, Sasun) sonra Ermeni Ulusal Komitesi o kadar aşırı ve uydurma propaganda yaptı ki daha sonraki mezalim (“horror”) inandırıcı olmaktan çıkmıştı. (II, 207) Yazara göre toplam 125 bin kadar insan öldürülmüş. Kırımı Sultan’ın “bilerek ve isteyerek” düzenlemediği inancında. Çevresi ve zaafının  rol oynadığını düşünüyor. (II, 208)

Yahudiler: “Hiçbir yerde Yahudiler Türkiye’de olduğu kadar az baskıya uğramıyorlar; fakat, Polonya hariç, yine hiçbir yerde Türkiye’de olduğu kadar durumları kötü değil.” (II, 209) İki gruptan oluşuyorlar. 1) Kudüs’ün (Haçlı seferleri sırasında) düşmesinden sonra gelip İstanbul’a yerleşen Filistinli Yahudiler (11. yüzyılda bin kadar Yahudi Pera’ya yerleşmiş); 2) XV ve XVI. Yüzyıllarda İspanya ve Portekiz’den gelenler.