SPON, JACOB; Voyage d’Italie, de Dalmatie, de Grėce et du Levant fait aux Années 1675-1676;
La Haye, 1724.
Yazar (1647-1685) çok farklı konularda eserler vermiş. Cenevre Tarihi başlıklı kitabı defalarca basılmış. Doktor olduğu anlaşılıyor. Kahve ile ilgili bir çok yayını var.
Spon İstanbul’a geldiği günkü izlenimlerini şöyle anlatıyor: “Bu büyük ve ünlü şehre 23 Eylül Pazartesi sabahı vardık. Hemen tamamen ahşaptan inşa edilmiş olmasına rağmen, baştan aşağı mermerdenmiş gibi güzelliklere sahip.” (I. 131) Fakat surlar çok ihmal edilmiş durumdalar. Şehrin tasvirini kendisinden önce çok kimse yapmış. En bilinenler: Petrus Gyllius (Pierre Gilles), Pietro de la Valle, du Loir, Thévenot ve “bu yüzyılın en ünlü seyyahı” dediği Jean Tavernier. (I. 133) “İkisi hakkında da o kadar çok seyahatname var ki, bence İstanbul’u da Roma kadar iyi tanımalıyız.” (I.133)
Mimari çok değişik ve güzel; hatta “bize göre en şaşırtıcı yenilikler var.” (I. 140-141)
Türkler kitapları çok seviyorlarmış. 4-5 yıl önce buraya gelen İskoçyalı Mr. Vatz Türkçe öğrenmiş ve kitapçılar aramış. Bir kitap pazarı da bulmuş. Fakat Hıristiyanları buraya “gâvur” diye sokmuyorlarmış. Vatz’a göre 6-7 büyük cilt bir Osmanlı vakayinamesi 200 ekü’ye alımabiliyormuş. Kendisi bir kasa almış: sözlükler, önemli bir müneccimin kitabı, eski Türk şarkıları, el falı kitabı, tarihi, dini kitaplar..vb. Kitap toplayanlar arasında Rycault, Galland, De Nointel vb. de bulunuyor. (I,157)
Spon’a göre M. Grotius, Hıristiyanlığın gerçeği üzerine yazdığı kitabın argümanlarını Arap düşünürlerden, özellikle Kopt’ların aziz saydıkları bir tanesinden almış!!
Türklerin Avrupalılardan (veya İtalyanlardan) daha iyi yaptıkları meslekler: Terzilik, kunduracılık, altın ve gümüş nakış işlemeleri, marangozluk, halıcılık, nalbantlık, bıçakçılık, eğercilik, silahçılık, gem yapımı, ok ve yay yapımı, hamamcılık, reçelcilik, şerbetçilik.. (I, 161)
Güzel bir liste!!
TANER TİMUR TARİH 